مروری بر تکنولوژی های تازه در دندانپزشکی

نویسنده: دکترسرور بهبهانی، دکترمحمد کریمی مریدانی

دندان پزشکان و متخصصان دنیای دندان پزشکی هر روز یک تکنولوژی جدید را به دنیا ارائه می دهند تا از این طریق بتوانند به نیازهای بیماران پاسخ دهند. در این تحقیق به تعدادی تکنولوژی که در سال های اخیر تحولات قابل توجهی را در دنیای دندان پزشکی به وجود آورده است اشاره می شود.
در دندانپزشکی معاصر، تکنولوژیهای جدید نقش زیادی ایفا میکنند. تکنولوژیهای جدید حتی بسیاری از طرح درمانهای دندانپزشکان را تغییر دادهاند. اگر تصور شود که تا همین قرن گذشته، رشتهای به معنی دندانپزشکی امروزی وجود نداشت و با ورود علم و تکنولوژی جدید، این حوزه مبنای وجودی پیدا کرده است، اهمیت فناوری در دندانپزشکی بیش از پیش درک خواهد شد. البته فناوریهای جدید معادل علم دندانپزشکی نیست. چه بسا بسیاری از فناوریهای جدید جنبه تجاری دارند و تاثیری در موفقیت یا شکست درمان ندارند. هیچ فناوری نمیتواند اصول علمی و بنیانهای تایید شده یک رشته را که در مطالعات طولانی مدت حاصل شدهاند، نقض کند و بدون برهان علمی زیر سؤال ببرد. فناوریهای جدیدی که بر اساس «علم مبتنی بر شواهد» یک رشته نباشد، پسرفت و ضدفناوری محسوب میشود و موفقیت درمان را ممکن است زیر سؤال ببرد. در این تحقیق به فناوریها و تکنولوژی های جدیدی که در حوزه دندانپزشکی و نیز اندودنتکیس معاصر در کلینیک کاربرد دارند، پرداخته می شود.

پرکردن دندان با روش جدید بدون درد

مسواک پیشرفته پلاسمایی میتواند در ۳۰ ثانیه، دندان فاسد و پوسیده را خالی کند، در حالی که تنها احساس خنکی اندکی در دهان بیمار ایجاد خواهد شد. محققان دانشگاه میسوری، روش جدید و بدون دردی را برای جایگزین کردن شیوه کنونی پر کردن دندان ارائه کرده اند که میتواند جایگزین روش رایج شود. کابوس دندانپزشکی، زندگی بسیاری از انسانها را در سرتاسر جهان مختل کرده است. ترسی که همواره و در بدترین وضعیت مانع از مراجعه به دندانپزشکها و ترمیم دندان های خراب میشود. با این همه، تکنیک جدید که برای سوراخ کردن و پرکردن بدون درد دندان ارائه شده است، میتواند برای بسیاری از افراد که از دندانپزشکی هراس دارند، امیدوارکننده باشد. این مسواک پیشرفته پلاسمایی میتواند در ۳۰ ثانیه، دندان فاسد و پوسیده را خالی کند، در حالی که تنها احساس خنکی اندکی در دهان بیمار ایجاد خواهد شد.
در این تکنیک از واکنشهای شیمیایی برای ضدعفونی کردن حفرههای ایجاد شده در دندان پیش از پر کردن آنها استفاده میشود. سپس حفرهها با موادی خاص و به شیوهای پر میشوند که دوام آن بسیار بیشتر از دوام روشهای کنونی است.
این به آن معنی است که دندانهای پر شده نسبت به قبل از دوام بالاتری برخوردار خواهد بود. این روش، جهشی قابل توجه در تکنیکهای دندانپزشکی است که مدتها به صورت ثابت باقی مانده است.  محققان بر این باورند که پر کردن دندان با کمک این مسواک پلاسمایی از ۶۰ درصد استحکام بالاتر برخوردار خواهد بود. دورههای آزمایشی بر روی این تکنیک در آستانه آغاز است و در صورتی که همه برنامهها درست پیش رود، دوران استفاده از مته دندانپزشکی و پرکردن دردناک دندان به پایان خواهد رسید.

پر کردن دندان ها با اشعه 

حتما شما هم این روزها زیاد شنیده اید که بعضی ها
می گویند: من پیش دندانپزشکم رفتم و او با اشعه یا لیزر دندان هایم را پر کرد، به طوری که اصلا معلوم نیست پر شده است. پر کردن دندان، به معنی برداشتن و تراشیدن پوسیدگی های دندان و جایگزین کردن آن با مواد ترمیمی است. این ماده ترمیمی تا مدت های طولانی، فقط آمالگام (همان مواد سیاه رنگ یا نقره ای) بود. اما در سال های اخیر با پیشرفت علم، موادی همرنگ دندان یا همان کامپوزیت ها به عرصه دندانپزشکی ترمیمی وارد شده اند. این ترمیم های همرنگ دندان به دلیل زیبایی که دارند، برای ترمیم دندان های جلویی مفید هستند.
کامپوزیت هایی که اکنون مورد استفاده قرار می گیرند در ابتدا به شکل خمیر هستند و کامپوزیت نوری نامیده می شوند، زیرا در حضور نور شروع به سفت شدن می کنند. کامپوزیت ها مخلوطی از مواد به نام مونومر هستند که این مونومرها در حضور نور سفت شده و تبدیل به ماده ای سخت به نام پلیمر می شوند. همان طور که گفته شد، این کامپوزیت ها به شکل خمیر هستند که دندانپزشک می تواند آن ها را به راحتی در حفره تراش داده شده روی دندان قرار دهد و آن را به شکل دلخواه شکل دهد. سپس با استفاده از نور آن را پلیمریزه و به حالت سفت و سخت در می آورد.
نوری که امروزه برای سخت شدن کامپوزیت ها استفاده می شود، طیف آبی نور مرئی است. پس بر خلاف آن که عده ای به اشتباه آن را لیزر یا اشعه ماورای بنفش می نامند، این نور همان نور مرئی است. این نور، قدرت نفوذ به حدود ۲ میلیمتر از کامپوزیت را دارا است. پس دندانپزشک باید لایه به لایه، کامپوزیت را روی دندان بگذارد و هر بار حدود ۲۰ تا ۳۰ ثانیه نور آبی را بتاباند تا هر لایه سفت شود و بعد لایه بعدی را بگذارد. اگر کامپوزیت نور کافی دریافت نکند، ماده به خوبی سفت نمی شود و احتمال شکستگی در ترمیم و همچنین رنگ پذیری و تغییر رنگ آن در آینده وجود دارد. بعد از سفت شدن کامپوزیت، دندانپزشک با استفاده از وسایل و برس های مخصوص، سطح آن را پولیش می کند تا زیبا و براق شود. از آنجا که رنگ های گوناگونی از کامپوزیت وجود دارد، دندانپزشک رنگی را انتخاب می کند که بیشترین شباهت را به رنگ دندان اولیه داشته باشد.
ترمیم های کامپوزیتی باید هر ساله توسط دندانپزشک چک شوند تا در صورت به وجود آمدن هر گونه نقص در ترمیم، دندان مجددا ترمیم شود تا دچار پوسیدگی های ثانویه نشود. از دیگر مزایای کامپوزیت، علاوه بر زیبایی، این است که این ماده با استفاده از تمهیداتی که توسط دندانپزشک به کار بسته می شود، قابلیت چسبیدن به نسج دندان را دارد. همین امر باعث می شود تا نیاز نباشد که دندانپزشک تراش زیادی به دندان بدهد (بر خلاف آمالگام که نیاز به تراش نسج بیشتری از دندان دارد تا ترمیم از دندان جدا نشود). بنابراین با استفاده از کامپوزیت ها می توان بافت بیشتری از دندان را حفظ کرد. از کامپوزیت علاوه بر ترمیم پوسیدگی ها، برای ترمیم شکستگی لبه دندان های جلویی، بستن فاصله های بین دندانی، تصحیح شکل دندان های بد فرم، و ارتودنسی برای چسباندن سیم های ارتودنسی ثابت، استفاده می شود.
مساله ای که طی کار کردن با کامپوزیت مهم است، این است که دندان مورد نظر و محیط اطراف آن باید تا جایی که امکان دارد خشک باشد تا حداکثر چسبندگی کامپوزیت با دندان فراهم شود. دندانپزشک این کار را با استفاده از پنبه و ساکشن های قوی انجام می دهد و بیمار نیز باید در این مرحله همکاری لازم را با دندانپزشک انجام دهد. کامپوزیت ها را عموما در دندان های جلویی به کار می برند، چرا که مساله زیبایی در این دندان ها بسیار مطرح است. امروزه کامپوزیت های جدیدی به بازار آمده اند که از استحکام بیشتری برخوردارند و می توان برای پر کردن دندان های خلفی هم از آن ها استفاده کرد.

ابداع روشی جدید برای بازسازی و ترمیم پوسیدگی دندان

دانشمندان برای رهایی یافتن از فرایند آزاردهنده دندانپزشکی برای پر کردن پوسیدگیهای دندان، شیوه ای بدون درد را ابداع کردهاند. این تکنیک بازسازی دندان که توسط محققان کالج کینگ لندن ابداع شده است، نیاز به شنیدن صدای گوشخراش مته دندانپزشکی، پرکردن دندانها و تزریقهای دردناک را از بین برده و در عوض به دندانها القا میکند که خود را بازسازی کنند.
در درمان جدید که بازکانیسازی تشدید شده و پیشرفته الکتریکی یا EAER (Electrically Accelerated Enhanced Remineralization )  نام دارد، حرکات مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر را به درون دندان آسیبدیده تسریع میشود. در این درمان دو مرحلهای، ابتدا منطقه آسیبدیده مینای دندان آمادهسازی شده و سپس جریان برق کوچکی مواد معدنی را به منطقه آسیبدیده هدایت میکند. شیوه درمانی کنونی دندانها شیوهای ایدهآل نیست، زیرا با پر کردن دندانها، درحقیقت دورهای از پر و خالی کردن دندان آسیب دیده آغاز خواهد شد که در نهایت نیز به کشیده شدن دندان منتهی میشود. اما این تکنیک جدید نه تنها برای بیماران کمتر آزاردهنده است، بلکه هزینه آن نیز بیشتر از هزینههای کنونی درمانی نخواهد بود و در کنار درمان پوسیدگی دندان میتوان از آن برای سفید کردن دندانها نیز استفاده کرد.

پر کردن دندان به کمک نانوتکنولوژی

دانشمندان با استفاده از نانوتکنولوژی روشی را برای پرکردن دندان یافته اند که باکتری های مضر را از بین می برد و سطح از بین رفته دندان را بازسازی می کند. در روش جدید به جای پرکردن دندان جهت محدود کردن پوسیدگی دندان با مواد متعارف، مواد جدید باکتری های مضر را که در میکروارگانیسم های طبیعی دهان وجود دارد کنترل می کند. به دنبال اختراع روش های جدید پرکردن دندان با نانوتکنولوژی مراجعه مکرر به دندانپزشکی در آینده به خاطراتی از گذشتههای دور تبدیل میشود. این روش همچنین بار دیگر سطح دندانی را بازسازی می کند.
پوسیدگی دندان به این معنا است که محتویات معدنی دندان توسط اسیدهای ارگانیکی که توسط باکتری های ساکن در بیوفیلم ها یا پلاکت های سطح دندانی حل شده اند. این ارگانیسم ها کربوهیدرات ها را به اسیدهایی تبدیل می کنند که مواد معدنی ساختار دندان را کاهش می دهد. به اجتماع سلولهای میکروبی که با یک ماتریکس پلی ساکاریدی که دارای منشا میکروبی است که محکم به سطحی اتصال پیدا میکنند بیوفیلم گفته می شود.
پس از آن که دندانپزشک یک دندان پوسیده را می تراشد، آن حفره هنوز دربرگیرنده باقی مانده رسوب های باکتری ها است، باکتری هایی که از بین بردن آن برای دندانپزشک ممکن نیست. علت اینکه آنتی باکتریایی مورد بررسی قرار می گیرد این است که باکتری ها نخستین چیزهایی هستند که سطوح خارجی حفره دندانی را می پوشانند و در حفره های کوچک دندانی داخل دندان جریان پیدا می کنند. علت اصلی ناکامی در بازسازی های دندانی پوسیدگی های دندانی در حاشیه های ترمیم مجدد است. به کار بردن مواد و چسب جدید موجب از بین بردن باکتری های باقی مانده در حفره می شود. عامل آنتی باکتریایی نیز دارای pH بالایی برای محدود کردن اسید تولیدی است. در این روش دندان مورد نظر با نانوکامپوزیت های دربرگیرنده نانوذرات فسفات کلسیم پر می شود و پس از آن مواد معدنی دندانی بازسازی خواهد شد.
مواد پرکردن دندان که توسط این محققان تولید شده عمری بسیار بیش تر از ۵ تا ۱۰ مواد قبلی دارند، اما محققان هنوز میزان عمر آن را بررسی نکرده اند. چرا که این محصول جدید در آزمایشگاه با استفاده از بیوفیلم های گرفته شده از آب دهان داوطلبان آزمایش شده است.

خمیر پر کننده دندان بدون نیاز به دندانپزشک

مواد پر کردن دندان انواع مختلفی است که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می شود.

آمالگام

ترکیبی از نقره، قلع، روی، مس و جیوه است. جیوه تقریبا ۵۰ درصد از این ترکیب را تشکیل می دهد. میزان ماندگار پرکردن دندان با آمالگام حداقل ۱۰ سال یا بیشتر است.

رزین کامپوزیت دندان

مواد رزین کامپوزیت دندان که به آن پر کردن دندان با مواد سفید نیز می گویند، ترکیبی از پلاستیک و ذرات شیشه ای ریز است. میزان ماندگاری آن حداقل ۵ سال است.

مواد دیگر

سرامیک ها که اغلب از چینی ساخته می شود نسبت به مواد رزین کامپوزیت دندان به لکه افتادن مقاوم تر هستند، اما ساینده تر نیز است. این ماده عموما بیش از ۱۵ سال ماندگاری دارد و قیمت پر کردن دندان با این روش زیاد است.
گلاس اینومور از آکرلیک و نوع خاصی از ماده شیشه ساخته شده است. این ماده عموما برای پر کردن در زیر خط لثه و پر کردن دندان در کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش نیز استفاده از هندپیس مورد نیاز است. گلاس اینومور فلوئورید آزاد می کند که به محافظت از دندان در برابر پوسیدگی بیشتر کمک می کند. با این حال، این ماده نسبت به رزین کامپوزیت ضعیف تر است و نسبت به فرسایش و شکستگی آسیب پذیر است. میزان ماندگاری این ماده معمولا پنج سال یا کمتر است و هزینه پر کردن دندان با آن تقریبا با رزین کامپوزیت یکسان است.
به تازگی در تحقیقی خمیری ساخته شده است که بدون هیچ اعمال دندانپزشکی، حفره های دندانی را می توان با آن پر کرد. دندان ها از چهار لایه تشکیل شده اند که اسید دهان می تواند به این لایه ها آسیب برساند و با از بین رفتن لایه ها حفره در دندان ها ایجاد می شود.
برخی علائم نشان دهنده آن است که دندان های فرد در حال پوسیدگی است. این علائم شامل ایجاد لکه هایی با تغییر رنگ بر روی دندان، درد دندان هنگام غذا خوردن، درد دندان و حساسیت به مواد غذایی داغ یا سرد است. همه این علائم با پر کردن حفره های دندان از بین می روند.
به تازگی یک تحقیق در خصوص راه جدید پرکردن دندان در ژاپن انجام شده است که در این پژوهش با چسباندن ماده ای شبیه مینای دندان به راحتی می توان حفره دندان را پر کرد.
در این پژوهش، نشان داده شد که حفره های پر شده با این ماده به استحکام و پایداری دندان های پر شده با همتایان فلزی این ماده است. با استفاده از این خمیر، می توان حفره های دندانی را بدون نیاز به خالی کردن دندان با دستگاه های دندانپزشکی پر کرد. با این کار از گسترش پوسیدگی می توان جلوگیری کرد. این خمیر از پراکسید اسید و هیدروژن ساخته شده است و اگر به درستی استفاده نشود موجب التهاب لثه خواهد شد به همین دلیل بهتر است برای استفاده صحیح با یک دندانپزشک مشورت شود. این خمیر در کمتر از ۲۰ دقیقه بر روی حفره های دندان اثر خواهد کرد.

مسواک هوشمند

کمپانی Philips Sonicare مسواک هوشمند جدیدی ساخته که از طریق بلوتوث و یک اپلیکیشن، به موبایل متصل شده و اطلاعات سلامت دهان و دندان را در اختیار کاربر قرار می دهد. این مسواک ۱۹۹ دلاری ویژگی های بسیاری برای ارائه دارد که آن را ارزشمند می سازد. مسواک جدید که نامPhilips Sonicare FlexCare Platinum Connected  برای آن انتخاب شده، ترکیبی است از سنسورهای مختلف تا تمامی موارد ضروری را حین مسواک زدن مورد بررسی قرار دهد.
داده ها همزمان از طریق بلوتوث به اپلیکیشن اندروید یا iOS انتقال داده می شوند. نحوه کارکرد آن بسیار مشخص و پیشرفته است. همزمان که فرد مشغول مسواک زدن است، مسواک نقشه ای سه بعدی از دهان فرد به دست می آورد و نشان می دهد که آیا به اندازه کافی دندان ها تمیز شده است یا خیر. میزان فشار نیز مورد دیگری است که اپلیکیشن به فرد هشدار می دهد. اگر مسواک محکم روی دندان ها و لثه کشیده شود، اپلیکیشن به فرد اخطار می دهد. جالب اینجاست که در نقشه سه بعدی تهیه شده از دندان ها، می توان دید چه قسمتی کمتر تمیز شده و کدام دندان ها کمترین دسترسی را داشته اند، بنابراین دقت بیشتری باید به خرج داد.
اپلیکیشن زمان تعویض سر مسواک را گزارش داده و پیام های روزانه ارسال می کند که حالا زمان مسواک زدن فرا رسیده و نباید دندان ها را فراموش کرد. اگر فرد در این زمینه تنبلی کند، اخطارهای اپلیکیشن می توانند بسیار تکان دهنده باشند. مدتی است به دندان پزشکی نرفته اید؟ در زمان مناسب این اپ به فرد چنین مسئله ای را هم یادآوری می کند. اگر روی دندانی که کانال هایش خالی شده، روکش قرار گرفته باشد، می توان به صورت دستی در اپلیکیشن آن را وارد کرد. به عبارتی دیگر، مسواک به همراه اپلیکیشن، به مانند دندانپزشکی هستند که همیشه همراه تان هستند و یادآورتان می کنند چه کارها که نباید هر روز برای حفظ سلامت دندان های تان انجام دهید.
با این حال، این مسواک هوشمند قیمتی معادل ۱۹۹ دلار دارد و باتری آن هر دو هفته یک بار باید شارژ شود. حافظه داخلی آن، تا ۱۴ بار قبلی که فرد مسواک زده است را به یاد خواهد سپرد.

روش های نوین در دندانپزشکی زیبایی

نقش تکنولوژی و مواد زیست سازگار در دندانپزشکی نوین امروزه در دندانپزشکی جدید طرح درمان به حفظ دندان یا برداشت پوسیدگی و کنترل عفونت در محیط دهان و لثه خلاصه نشده و مباحثی چون دندانپزشکی زیبایی، اصلاح طرح لبخند و برخورداری از لبخندی زیبا و جذاب همچنین استفاده از مواردی که با محیط بدن سازگار بوده و عاری از مواد سمی باشند به جزئی از طرح درمان موفق و کارا تبدیل شده اند به گونه ای که استفاده از بعضی مواد قدیمی چون آمالگام که شاید هم قدمت با علم دندانپزشکی هستند در حال کنار گذاشتن از سوی محافل علمی بوده به گونه ای که حتی استفاده از این مواد در بعضی کشورها به ویژه کشورهای اسکاندیناوی بخشی از جرایم پزشکی بوده و مواردی غیرقانونی به شمار می روند. بعضی در کنار این دیدگاه استفاده از تکنولوژی های جدید نیز به کمک علم دندانپزشکی شتافته است.

کاهش احتمال خطای انسانی

استفاده از روش های درمانی ایمپلنت های دندانی و روش و پرکردگی های سرامیکی با استفاده از تصویربرداری های سه بعدی و دستگاه های cad-cam  به جزئی جدایی ناپذیر از درمان های پیشرفته دندانپزشکی تبدیل شده اند. چرا که از طرفی

به علت زیست سازگار بودن این سیستم های بدن انسان با آن ها به عنوان جسم خارجی برخورد نکرده و از طرفی به علت استفاده تکنولوژی های بسیار حساس و دقیق احتمال خطای انسانی توسط دندانپزشک و تکنسین به حداقل رسیده و در نتیجه طول عمر درمان ها به شکل شگرفی افزایش یافته است. از طرفی به علت استفاده نکردن از هر گونه فلز و آلیاژ در بافت این سرامیک های تقویت شده و مستحکم، ظاهر زیبا و کاملا تطبیق داده شده با بافت مینای دندان و علم دندانپزشکی این سرامیک ها را به عنوان برترین سیستم های زیبایی به دنیا معرفی کرده است.

لامینیت جایگزین ارتودنسی

از طرفی با توجه به استحکام فوق العاده سیستم های
full cream حتی در ضخامت های نازک تر از یک میلی متر بدون نیاز به حمایت آلیاژ فلزی زیرین می توان در بازسازی های طرح لبخند با لامینیت ونیرهایی از این جنس بدون مداخله در بافت طبیعی دندان یا تراش های مخرب و دردناک سطح دندان کمک گرفت و در بسیاری از اوقات حتی به جای درمان ارتودنسی در ناهنجاری های دندانی که شدت زیادی نداشته فرد را از درمان های طولانی مدت ارتودنسی و کشیدن دندان و تحمل سیم های ارتودنسی رهایی بخشید. البته قابل ذکر است که تمام درمان های نام برده نیاز به تجربه و شرایط ویژه خود دارند که در معاینات کلینیک قابل بررسی و تحلیل دقیق هستند.

برخی موارد استفاده از سیستم های تمام سرامیک تقویت شده

۱- جایگزینی ترمیم های آمالگام و تیره
۲- ساخت انبله و انله سرامیکی
۳- ساخت روکش روی دندان های عصب کشی شده
۴- ساخت برج های تمام سرامیکی با ظاهر کاملا طبیعی
۵- ساخت روکش های ایمپلنت های دندانی به ویژه در نواحی قدامی و زیبایی
۶- اصلاح طرح لبخند جهت دستیابی به لبخندی درخشان و زیبا و جذاب
۷- مرتب کردن دندان ها به جای ارتودنسی
۸- جایگزین روکش ها با آلیاژ فلزی که باعث التهاب و تورم لثه می شود.

برای درمان دندان های تان زمان کمتری صرف کنید

علاوه بر تمام این مزایا کاهش مدت زمان طول درمان مورد توجه است. به گونه ای که حتی در بازسازی وسیع زیبایی که گهگاه شامل ۲۰ دندان می شود طول مدت درمان به چند روز کاهش یافته است؛ زمانی که در سیستم های قدیمی شاید از یک ماه نیز افزون تر بود.

روش نوین دندانپزشکی بدون درد در ژاپن و استرالیا

وقتی قرار است فردی به دندانپزشکی برود، خواه و ناخواه ترسی در ته دلش احساس میکند. ترس از صدای دلخراش دریل، تزریق آمپول برای بیحسی و وسایل دندانپزشکی قد و نیم قد فلزی که روی سینی کنار دست دندانپزشک ردیف شدهاند. ترس و دلهره از این دردها وقتی شدت پیدا میکند که فرد خاطره بدی هم از دردی که در مطب دندانپزشکی اتفاق افتاده از قبل در ذهن داشته باشد. ولی دندانپزشکی همیشه با درد و ناراحتی همراه نیست. تکنیکهایی در دنیای دندانپزشکی مدرن وجود دارد که آنها را در مجموع «دندانپزشکی بدون درد» مینامند.

بدون تزریق، بدون دریل

در کشورهای ژاپن و استرالیا به تازگی تکنیکی در برخی از مطبهای دندانپزشکی برای درمان پوسیدگیهای دندانی استفاده میشود که نیازی به تزریق داروی بیحسی و استفاده از دریلهای دندانپزشکی ندارد.  تصور اینکه فرد روی صندلی دندانپزشکی بنشیند و دندانپزشک بدون تزریق آمپول و بدون استفاده از دریل، پوسیدگی دندان را درمان کند بسیار لذت بخش است. در این روش از یک ماده ضدعفونیکننده (ضد میکروبی) ویژه استفاده شده است که با استفاده از لیزر فعال میشود.
بنابراین وقتی دندانپزشک آن را روی دندان قرار میدهد و لیزر را به آن میتاباند، باکتریهای پوسیدگیزای دندان را میکشد و از بین میبرد. پوسیدگی دندانها یک بیماری شایع است که به وسیله باکتریهای ویژهای ایجاد میشود.  اسیدهای حاصل از این باکتریها مواد سخت را در خود حل کرده و پوسیدگی دندانی را ایجاد میکنند. در این روش دندانپزشک ماده سیلکننده  را به بیمار خواهد داد تا آن را در منزل روی دندانش بمالد. با استفاده از این مواد ساختمان دندان تحریک میشود تا خود را بازسازی کند و ساختمان جدیدی را جایگزین بخشهای از دست رفته کند.

نور، ژل، حرکت

روش «دندانپزشکی بدون درد» را دندانپزشکی به نام Myles Dakin پایهگذاری کرده است. او از این تکنیکهای ویژه برای درمان بیمارانش در لندن استفاده کرد. بازسازی ساختمان از دست رفته دندان با این روش امکانپذیر است، چون ساختمان عاج دندان دارای خلل و نفوذپذیر است و از سوی دیگر درون بزاق کلسیم وجود دارد که یکی از عوامل اصلی سازنده مولکولهای دندان است.  البته کلسیم موجود در بزاق است که جرمهایی را که روی دندانها شکل میگیرند، میسازد ولی در این روش دندانپزشکان بازسازی ساختمان دندان را هدایت میکنند.  این تکنیک نو، پیشرفتی در علم دندانپزشکی به شمار میآید چون دریل کردن و پرکردن (ترمیم) ساختمان دندان همزمان و بدون درد برای بیمار انجام میشود.
اوزون نخستین مادهای بود که در دندانپزشکی برای کشتن میکروبهای پوسیدگیزا مورد استفاده قرار گرفت ولی این گاز اندکی سمی است. در این روش تقریبا در عرض ۹۰ ثانیه ماده ضد میکروبی روی پوسیدگی دندان گذاشته شده و در آن نفوذ میکند. سپس لیزر برای فعال کردن این ماده ضد میکروبی استفاده میشود. بنابراین دیگر برای برداشتن پوسیدگی از صدای دریل خبری نیست. بعد از آن، دندانپزشک دندان را با یک ماده نفوذناپذیر میپوشاند که دندان را در برابر سرما و گرما محافظت میکند. این ماده اجازه میدهد کلسیم از بزاق دوباره روی سطح دندان رسوب کند و دندان را دوباره معدنی کند و فلوراید بزاق هم در ساختمان دندان نشسته و ساختمان نوسازی شده را استحکام میبخشد.  در این روش، حفره پوسیده شده دندان در عرض ۳ ماه کاملا بازسازی خواهد شد و دندان به شکل طبیعی و اولیهاش در میآید بدون اینکه در آن ماده ترمیمی استفاده شده باشد. این روش هنوز در دندانپزشکی برای بیماران گران تمام میشود ولی خوبی  این روش این است که در آن بدون تزریق، بدون دریل و بدون پر کردن (استفاده از مواد ترمیمی) دندانتان ترمیم میشود.

گازهایی از جنس آرامش

روشی که در بالا شرح داده شد فقط یکی از روشهای دندانپزشکی بدون درد در دنیای امروز است. روشهای بسیار گوناگونی برای حذف کردن درد هنگام انجام درمانهای دندانپزشکی وجود دارد. در این روشها اصلا اهمیتی ندارد که فرد چه اندازه از دندانپزشکی ترس و هراس دردل دارد. میتوان با خیال راحت روی صندلی دندانپزشکی نشست و از ترمیم دندانها لذت برد. آرام بخشی یکی از این روشها است. در این روش دندانپزشک در وضعیتی کاملا هوشیار تا کاملا به خواب رفته، روی دندانها و لثههای فرد کار خواهد کرد. برای آرام کردن فرد داروهای آرامبخش یا در وریدها تزریق میشود یا از گازی به نام «نیتروس اکساید» استفاده میشود که با گذاشتن ماسکی روی دهان بیمار تنفس انجام می شود.
از این روش برای انجام درمانهای دندانپزشکی در بیماران معلول جسمی و ذهنی که کنترلشان روی صندلی دندانپزشکی دشوار است نیز استفاده میشود. هنگامیکه این گاز تنفس می شود بیمار راحتتر و آرامتر، مراحل درمان دندانپزشکی را تحمل میکند. سامانه اعصاب مرکزی در این روش نسبت به احساس درد، آستانه تحریکش پایین آمده و بیمار احساس آرامش میکند. بیماران دندانپزشکی، آرامبخشی با استفاده از گاز را به تزریق وریدی ترجیح میدهد، چون دیگر در آن خبری از سوزن و تزریق نیست.

تراش دندان با هوای فشرده

Air Abrasion یا تراش دندان با هوای فشرده، تکنیکی دیگر در دندانپزشکی بدون درد است که بهدنبال آن از دندانپزشکی میکروسکوپی و لیزر استفاده میشود.  این تکنیکها را شاید در ایران در مطبهای محدودی پیدا می شود و بیشتر مراکز دانشگاهی و مراکز تحقیقات دندانپزشکی در ایران از آن استفاده میکنند، ولی استفاده از این روشها در مطبها و کلینیکهای کشورهای پیشرفته رایجتر است. خرید تجهیزات این روش برای مطبها گران تمام میشود و مسلما هزینه خرید و نگهداری آن بر هزینهای که بیمار باید بپردازد افزوده میشود و این یکی از دلایل مرسوم نبودن این تکنیک در مطبهای ایران است.

 تزریق بدون درد

تزریق داروی بیحسی، یکی از بخشهای درمان دندانپزشکی است که بسیار دردناک است. ورود سوزن به بافت، خود دردناک است و از طرف دیگر تزریق داروی بیحسی به میان بافتهای دهان، درد خودش را ایجاد میکند ولی میتوان با روشهایی ساده تزریق دندانپزشکی را به تزریقی بدون درد تبدیل کرد.
نخست اینکه دندانپزشک پیش از وارد کردن سوزن، مقداری داروی بیحسی موضعی را بر سطح مخاط دهان فرد میمالد، بنابراین مخاط سطحی بیحس شده و فرد ورود سوزن را حس نخواهد کرد. روشی دیگر، استفاده از سوزنی است که بسیار نازک و با قطر کم باشد و سرتیزی هم داشته باشد. در این روش، باید تزریق به آرامی و طی یک دقیقه انجام شود و میتوان با مالش محل تزریق به پخش بهتر داروی بیحسی در بافت کمک کرد و تزریق را با درد بسیار کمتری احساس کرد.

هیپنوتیزم شدن روی صندلی

در دنیای دندانپزشکی بدون درد، باید انتظار همه چیز را داشت، حتی هیپنوتیزم شدن روی صندلی دندانپزشکی. در این روش، دندانپزشک بیمار را هیپنوتیزم کرده و بنابراین بیمار درد و سوزن، تزریق دردناک دندانپزشکی یا حتی درد حین درمان را احساس نخواهد کرد. پس از آن نیز خاطرهای از درمان به یاد نخواهد آورد. یکی از مشکلات این روش آن است که برخی بیماران وقتی با این روش به خواب عمیقی فرو میروند، در خواب راه میروند و این، انجام درمان دندانپزشکی را دشوار میکند ولی بیشتر بیماران در حالیکه چشمانشان باز است روی صندلی دندانپزشکی دراز میکشند و بدون اینکه دردی را احساس کنند دندانپزشک درمان دندانپزشکی را برایشان انجام میدهد. بسیاری از دندانپزشکان هنوز به این روش با دیده تردید نگاه میکنند.

روش جدید برای درمان ریشه دندان بدون عصب کشی

این ماده دندانی سه سال پیش به تولید آزمایشگاهی رسید و اکنون در مرحله تولید انبوه و ورود به بازار است. استفاده از این روش با عنوان «درمان پالپ زنده»، آمار کشیدن دندان ها را به میزان چشمگیری در کشور کاهش می دهد. فرمولاسیون این ماده برای اولین بار در جهان ارائه شده است. ماده جدید ترمیم ریشه دندان که برای اولین بار در جهان توسط یک محقق ایرانی تولید شده است، پس از گذراندن مراحل آزمایش های بالینی روی ۶۰۰ بیمار به طور موفقیت آمیز و ثبت جهانی، در تمامی مراکز درمانی دولتی جایگزین روش روت کانال تراپی و عصب کشی می شود.
این ماده جدید با عنوان «سیمان مخلوط غنی شده کلسیمی» دارای ویژگی های منحصر به فردی است. با این روش، درمان ریشه دندان به شیوه ای غیرتهاجمی انجام می شود و به کمک آن می توان دندان را زنده نگه داشت، یکی از جنبه های مهم این شیوه درمانی آن است که این ماده جایگزین کلیه اقدامات پیچیده و پردردسری می شود که در درمان ریشه دندان با روش روت کانال تراپی انجام می گیرد. این ماده که به نام «CEM Cement» ثبت و معرفی شده است، خاصیت بیولوژیک دارد و در درمان پالپ زنده یا ریشه دندان بسیار موثرتر از روش های موجود درمان ریشه یا عصب کشی عمل می کند. تاکنون ۱۰ کاربرد برای این ماده جدید معرفی شده است، این ماده خواص متعددی دارد که مهم ترین ویژگی آن خاصیت مهر و موم کنندگی ریشه و حفره های دندانی در بافت زنده است که یک دستاورد مهم پزشکی محسوب می شود. به علاوه این ماده خاصیت ضدمیکروبی نیز دارد که مورد تایید مراکز علمی و تحقیقاتی داخلی، وزارت بهداشت و سازمان جهانی بهداشت نیز قرار گرفته است.
درباره نحوه تاثیرگذاری این ماده جدید در ترمیم ریشه دندان باید گفت هر دندان از دو بخش اصلی تاج و ریشه تشکیل شده است. در بخش تاج دندان مینا و عاج قرار دارد و در بخش ریشه مهم ترین قسمت، پالپ زنده دندان است که عصب درون آن قرار دارد و چنانچه پوسیدگی دندان تنها در قسمت تاج باشد، ترمیم دندان به راحتی امکان پذیر است، اما اگر پوسیدگی به بخش پالپ و ریشه دندان برسد، به ناچار باید درمان ریشه انجام شود و چنانچه پوسیدگی بیش از حد ایجاد شده باشد و پالپ دندان به اصطلاح بمیرد، دندان باید تخلیه و با مواد پرکننده ترمیم شود. اما با کمک ماده جدید ابداعی، این عارضه به صورت کاملا طبیعی درمان می شود و پالپ دندان به حالت اولیه خود تبدیل می شود. توزیع این ماده به زودی زیر نظر وزارت بهداشت در کلیه مراکز درمانی انجام می شود.
کاربرد این ماده سیمانی مخلوط غنی شده کلسیمی را برای ترمیم دندان هایی که پوسیدگی آن ها وسیع شده و در نتیجه عفونت به پالپ دندان رسیده است، اعلام زمانی که پوسیدگی دندان زیاد می شود، میکروب وارد کانال عصبی دندان شده و باعث عفونت عصب می شود. با این روش به جای این که عصب کشی انجام شود تنها قسمت تاجی پالپ خارج می شود؛ از این رو ریشه دندان در دهان باقی می ماند و قسمت تخلیه شده با ماده جدید پر می شود و در اصطلاح دندان زنده می ماند.
تطبیق یافتن «CEM Cement» با نسج انسانی و دوام درازمدت آن از ویژگی های آن است. اولویت اول برای استفاده از این ماده در حال حاضر مراکز بهداشتی درمانی زیر پوشش وزارت بهداشت است. این مراکز در مناطق محروم است و بیشترین دندان ها در این مراکز کشیده می شود اما استفاده از این ماده موجب خواهد شد علاوه بر جلوگیری از کشیده شدن دندان ها، امکان درمان کامل آن ها نیز فراهم شود. آزمایش های بالینی «CEM Cement» در ۲۳ مرکز درمانی وابسته به دانشکده های دندانپزشکی دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی یزد و دانشگاه علوم پزشکی گیلان با موفقیت انجام شده است.
سیمان مخلوط غنی شده کلسیمی ماده ای متشکل از پودر و مایع است و پودر این مخلوط حاوی نمک های مختلف بیواکتیو (فعال در محیط زنده) است که در آن یون کلسیم و فسفات به وفور یافت می شود. چون هر دو یون کلسیم و فسفات پیش سازهای ماده هیدروکسی آپاتایت (جزء آهکی هر بافت سخت زنده) است، از این رو بدن با این ماده آشنا است و واکنش منفی نسبت به آن نشان نمی دهد. از دیگر ویژگی های این ماده آب دوست بودن آن است چرا که همه مواد دندانی موجود در کشور آب گریز است و در مواجهه با آب خواص خوب خود را از دست می دهد. خصوصیت دیگر این ماده سفیدرنگ بودن آن است لذا پس از استفاده مانع تغییر رنگ دندان می شود.

تکنولوژی های جدید در دنیای دندانپزشکی

دندانپزشکان و متخصصان دنیای دندان پزشکی هر روز یک تکنولوژی جدید را به دنیا ارائه می دهند تا از این طریق بتوانند به نیاز های بیماران پاسخ دهند. در این تحقیق به چند تکنولوژی بزرگ در که در سال های اخیر تحولات قابل توجهی را در دنیای دندان پزشکی به وجود آورده است اشاره می شود.

ولسکوپ

با استفاده از نور دهان بیمار را بررسی می کند تا در صورت
وجود مشکل آن را رفع کند. این نوع تکنولوژی برای تشخیص به هنگام بیماری های
دهان و دندان است. با استفاده از این تکنولوژی می توان بیماری سرطان دهان را نیز تشخیص داد.

عکسبرداری دیجیتالی

این نوع عکسبرداری سریعتر بوده و اثرات پرتوی کمتری نسبت به عکسبرداری قدیمی دارد. به محض اینکه عکس دیجیتالی دندان بیمار گرفته شد، بعد از چند ثانیه روی صفحه کامپیوتر ظاهر می شود. پزشک با بزرگ کردن تصویر دندان می تواند مشکلات احتمالی را تشخیص داده و سپس توصیه ها یا درمان های مورد نیاز را ارائه دهد. عکسبرداری دیجیتالی خطر کمتری برای بیماران دارند. اثرات پرتوی این عکسبرداری ۹۰% کمتر از عکسبرداری قدیمی است.

ارتودنسی نامرئی

دستگاه شفاف و غیر قابل رویتی است که طرفداران خیلی زیادی را جذب خود کرده است. افرادی که دندان های نامنظمی دارند و دوست دارند برای مرتب کردن آن ها از درمان ارتودنسی استفاده کنند، ترجیح می دهند به جای استفاده از براکت های فلزی یا سرامیکی از این نوع ارتودنسی نامرئی استفاده کنند. این دستگاه نامرئی را می توان هنگام غذا خوردن و یا تمیز کردن از دهان خارج کرد. دراستفاده از این درمان هیچ محدودتی در خوردن و آشامیدن وجود ندارد. در این روش از هیچ سیمی استفاده نمی شود، بلکه قالب هایی به کار می روند که توسط تکنولوژی سه بعدی ساخته شده است. این قالب ها قابل رویت نیستند و افرادی که قبلا به خاطر ظاهر براکت ها سراغ درمان ارتودنسی نمی رفتند، امروزه به راحتی این درمان را شروع می کنند.

استفاده از لیزر در دندان پزشکی

از لیزر برای کاهش درد و ناراحتی بیمار هنگام انواع درمان های مرتبط با دندان ها و لثه ها استفاده می شود. برای مثال برای پر کردن، کاهش حساسیت دندان ها، خلاص شدن از تومورهای موجود در دهان و همچنین سفید کردن دندان ها از  لیزر استفاده می کنند. استفاده از لیزر در دنیای دندان پزشکی کار متخصصان را سریعتر و آسان تر کرده است. بیماران نیز هنگام استفاده از این تکنولوژی جدید احساس درد کمتری دارند. لیزر در دنیای دندان پزشکی احتمال ورود هر گونه باکتری وارد دهان را، هنگام درمان، کاهش می دهد. درصورتی که  هنگام درمان باکتری یا میکروب وارد دهان شود، مشکلاتی را برای بیمار به وجود خواهد آورد.

ایمپلنت دندانی

بعد از اینکه دندانی به دلایل مختلف از جمله پوسیدگی و یا  شکستگی از دست می رود، جای خالی آن همیشه در دهان احساس می شود به خصوص هنگام لبخند زدن. در گذشته استفاده از دندان های مصنوعی تنها گزینه روی میز برای بیماران بود ولی با معرفی ایمپلنت یا کاشت دندان، گزینه ای پیش روی بیماران قرار گرفت که فرصت تجربه دوباره دندان های طبیعی، زیبا و راحت را به آن ها داد.

توربین دارای اوزون

این نوع توربین یک ابزار سریع و راحت و البته بدون درد برای از بین بردن پوسیدگی دندان ها است. این ابزار دارای اوزون (گاز طبیعی و رایجی که برای کشتن باکتری و جرم به کار می رود) است و به همین دلیل هم تاثیر گذاری بالایی دارد. این ابزار در تشخیص زود هنگام پوسیدگی و درمان آن نقش مهمی ایفا می کند.

ابزار شناسایی

این یک ابزار جدید است که دندان پزشکان برای تشخیص پوسیدگی هایی که توسط عکسبرداری قابل رویت نیست، به کار می رود. توسط این ابزار بررسی کامل دهان و شرایط دندان ها و لثه ها به طور کامل میسر می شود.

دوربین داخل دهانی

دوربین داخل دهان یکی از ابزار هایی است که دندان پزشکان از آن برای عکس برداری دقیق دهان بیمار استفاده می کنند. این دوربین به دندان پزشک این فرصت را می دهد تا تصاویر گرفته شده را همزمان به خود بیمار نیز نشان دهد. این تکنولوژی جدید نیز بررسی دقیق و کامل دهان بیمار را فراهم کرده است.

دستگاه جدید سفید کننده زوم

این دستگاه یک تکنولوژی جدید است که سریع ترو راحت تر دندان ها را سفید می کند. در یک جلسه ملاقات با دندان پزشک، با استفاده از این دستگاه، دندان ها مروارید رنگ می شوند.

دی نیتروژن مونوکسید و قرص های خواب آور

نیتروژن مونوکسید، معروف به گاز خنده، اثر آرام بخشی در بیماران دارد. استفاده از این گاز بیماران را هنگام درمان آرام می کند ولی همزمان هوشیاری هم دارد و می تواند با دندان پزشک خود صحبت کند. ولی استفاده از قرص های خواب آور موجب به خواب رفتن بیمار شده و هوشیاری وجود نخواهد داشت. این روش معمولا برای افرادی توصیه می شود که از روند درمان ترس دارند و یا برای درمان هایی که درد زیادی دارند.

کاربرد جریان الکتریکی بدون درد به جای سوزن دندانپزشکی

به تازگی روشی برای بیحسی دندان پیشنهاد شده است که در آن به جای استفاده از آمپول برای تزریق مواد بیحسی، از یک جریان ضعیف الکتریسیته به منظور نفوذ مواد بیحسکننده در قسمت مورد نظر استفاده میشود. اصلیترین مزیت این روش در صورت تولید در مقیاس تجاری این است که این روش در مقایسه با روشهای متکی بر تزریق، بدون درد بوده و همچنین احتمال آلودگی آن بسیار کمتر است.
دستهای از پژوهشگران در برزیل روشی جدید برای بیهوشی فراهم کردهاند که در صورت گسترش بیمارانی که به دندانپزشک مراجعه میکنند از تزریق آمپول بی حسی بی نیاز می شوند. این روش مبتنی بر استفاده از یک جریان کوچک و بیدرد از الکتریسیته است تا به این ترتیب بتواند مواد ضددرد موضعی استفاده شده را تقویت کرده و اثرشان را افزایش دهد. این مواد موضعی میتوانند نوعی هیدروژل، پماد و یا اسپری باشند. گروه پژوهشی اعلام کرده است که نتایج آزمایش این روش روی نمونه های حیوانی دارای اثر پایدار و همچنین سریع بوده است.
این ماده ضد درد موضعی (معمولا لیدوکایین یا پریلوکایین) اغلب برای تسکین درد آمپول بیحسی و پیش از تزریق آمپول به کار میرود. هم اکنون گروهی از دانشگاه سائوپائولو به این فکر افتادهاند که روی روشهایی برای بینیاز شدن از تزریق آمپول بیحسی و روی هم رفته بینیازی از هر نوع ماده بیحسی پژوهشهایی انجام دهند. آن ها از طریق فرایند یونرانی
(در پزشکی به فرایند راندن یونهای مواد شیمیایی به درون بدن گفته میشود) که در آن یک میدان الکتریکی باعث ایجاد جریان پراکنشی از یونها میشود توانستند تاثیر این مواد موضعی بیحس کننده را در دهان یک خوک به طور موثری افزایش دهند.
روش پیشنهادی نه تنها میتواند باعث کمک به افرادی شود که به خاطر درد آمپولهای بیحسکننده از دندانپزشکی گریزانند، علاوه بر آن میتواند باعث صرفه جویی در هزینهها و همچنین کاهش خطر آلودگی و مسمومیت شود.
انجام فرایندهای دندانپزشکی بدون استفاده از آمپول میتواند باعث صرفهجویی در هزینهها، بهبود رضایت بیماران، انجام بیحسی آسانتر و همچنین کاهش ریسک مسمومیت و آلودگی شود. این امر میتواند در ادامه به تسهیل دسترسی به روشهای درمانی کارامدتر و ایمنتر در دندانپزشکی برای بسیاری از بیماران سراسر دنیا منجر شود.
گام نخست در یافتن روش جدید به این صورت بود که پژوهشگران مقداری پلیمر را به هیدروژل بیحسی مورد استفادهشان افزودند تا با این کار باعث تماس هر چه بهتر ماده موضعی با قسمت مورد نظر در دهان شوند. سپس دو ماده بیحس کننده اضافی هم پیش از اعمال جریان الکتریکی با نامهای پریلوکایین هیدروکلرات (PCL) و لیدوکایین هیدروکلرات (LCL) در محل مربوطه استعمال شدند. نتیجه کار افزایش سرعت اثرگذاری و همچنین مدت اثرگذاری بود و بنا به گزارش گروه در مقدار نفوذ ماده بیحسی در دهان تا مقدار ۱۲ برابر بهبود حاصل شده بود.
گام بعدی که پیش روی پژوهشگران قرار دارد این است که گروه باید روی درمانهای پیشبالینی برای آزمایش این فناوری روی انسانها کار کنند. ممکن از فناوری به دست آمده در درمانهای سرطانی و برخی زمینههای دیگر هم استفاده شود.
البته استفاده از جریانهای الکتریکی در کارکردهای دندانپزشکی پدیده کاملا جدیدی نیست و پیش از این در سال ۲۰۱۴، پژوهشگران روشی بدون درد و با استفاده از جریان الکتریکی برای بیحسی دهان را پیشنهاد دادند. در روش مذکور سعی بر این بود که با بازگشت هر چه بهتر کلسیم، فسفات و برخی مواد دیگر به مینای دندان مورد نظر، فرایند بیحسی انجام شود. جمعآوری سرمایههای مالی برای تجاریسازی این روش در حال انجام است.

عصب سازی (vital pulp therapy)

عصب سازی روشی جدید و نو برای ترمیم و بهبود دندان هایی  است که در روش های معمول دندانپزشکی نیاز به عصب کشی دارند ولی با روش جدید و به کمک لیزر به جای از بین بردن آن ها دوباره آن ها را می سازند.
برای پی بردن به اهمیت این موضوع ابتدا معایب عصب کشی مورد بررسی قرار می گیرد.

معایب عصب کشی

۱-  هر دندانی که عصب کشی می شود نیاز به روکش هم دارد که باعث کوتاه شدن عمر دندان می شود.
۲-  از هر سه دندان عصب کشی شده یکی عفونت می کند یعنی احتیاج به عصب کشی مجدد پیدا می کند که پروسه درمان را طولانی تر و سخت تر می کند.
۳-  در دندان عصب کشی شده ۷ برابر دندان معمولی احتمال شکستن وجود دارد.
۴-  وقتی دندانی عصب کشی می شود مرده محسوب می شود و در واقع یک جسم خارجی در دهان ما محسوب می شود.
۵-  در عصب کشی هزینه ای که بیمار می کند و وقتی که دکتر صرف می کند بیشتر از عصب سازی است.
با تکنیک لیزر می شود دندانی را که نیاز به عصب کشی دارد را عصب کشی نکرد.

تکنولوژیهای نوین در علم اندودنتیکس

آپکس لوکیتورها دستگاههای آپکس لوکیتور، دستگاههای الکتریکی هستند که در شرایط استاندارد مورد استفاده میتوانند محل آپکس را با دقت بسیار بالا و خوب برای دندانپزشک تخمین بزنند و طول کارکرد برای کانالهای ریشه را مشخص کنند. استفاده از این دستگاهها نیاز به اخذ رادیوگرافیهای مکرر را برطرف میکند اما به هیچ وجه دندانپزشک را از گرفتن رادیوگرافی بینیاز نمیکند.

رادیوگرافیهای دیجیتال

سنسورهای دیجیتال امروزه در دندانپزشکی رایج شدهاند و توانستهاند که هم سرعت اخذ رادیوگرافی و هم میزان اشعه دریافتی بیمار و اشعه پراکنده را به شدت کاهش دهند. این رادیوگرافیها از کیفیت بسیار بالایی برخوردارند. سنسورها انواع مختلفی دارند. انواع ccd و cmos دارای سیم و نوع psp بدون سیم است. هر کدام از این سیستمها مزایا و معایب خودشان را دارند.

سی تی اسکن دندانپزشکی

CBCT(Cone Beam Computed Tomography) تکنولوژی جدیدی است که قدرت تشخیصی بسیار بالایی دارد. قدرت افتراقی بالای این روش به دندانپزشک اطلاعات پردامنه در مورد موضع درمان قبل از شروع درمان میدهد. در تشخیص ضایعات، تشخیص برخی از شکستگیهای ریشه و در طرح درمان جراحیهای ریشه کاربرد دارد و هر روز اندیکاسیونهای جدیدی برای این تکنیک معرفی میشود.
اگر فردی قصد انجام جراحی ایمپلنت و کاشت دندان داشته باشد، پیش از انجام این جراحی و جهت بررسی وضعیت استخوان فک بیمار باید عکس رادیولوژی تجویز شود. CBCT در دندانپزشکی از پیشرفتهای بسیار مهم در تکنولوژی تصویربرداری دندان است. این روش جدید امکان مشاهده سهبعدی نسوج نرم و سخت را بدون تغییر در اندازهها (Distortion) و یا بزرگنمایی (Magnification) امکانپذیر ساخته است و اطلاعات حاصله با تکنیک CBCT در تشخیص، طرح درمان و انتخاب روش مناسب مکانوتراپی نقشی بسیار مؤثر و دقیق ایفاء میکند. بدینصورت که از ترکیب اسکن سطحی Surface Scanning و اسکن تحت سطحی-حجمی  Sub- Surface Volumetric Scanning ماتریکس سهبعدی به وجود میآید که به نحوی دقیق مدل آناتومیکی نسوج سخت و نرم صورت و جمجمه بیماران را طراحی نموده و قابلرؤیت میسازد.
دستگاههای تصویربرداریCBCT، تصویری تقریبا مشابه سیتیاسکنهای معمول ایجاد میکند اما تفاوتهای خاصی بین این تصاویر مشاهده میشود.  ظاهر دستگاه CBCT مشابه دستگاه پانورامیک (OPG) بوده با این تفاوت که از Flat Panel  در سایزهای بزرگ استفاده میکند و فیلد تابش اشعه آن با توجه به نیاز قابل تنظیم است.
ازلحاظ فنی دستگاه CBCT تفاوتهای بسیار زیادی با دستگاه پانورامیک دارد ولی معمولا این تفاوتها باعث تغییر ظاهر فیزیکی دستگاه نمیشود و از اینرو بعضی دستگاههای پانورامیک قابلیت ارتقا به CBCT را دارند. البته در صورتی که از قبل به همین منظور طراحیشده باشند.  هر دستگاه CBCT قابلیتهای فراوان نرمافزاری و سختافزاری دارد که معمولا بهصورت جداگانه باید نصب و استفاده شود که گاهی هزینه افزودن آپشن به دستگاه از قیمت خود دستگاه CBCT هم فراتر میرود.

 تفاوتهای CBCT با CT معمولی

 در CBCT تصویر کامل دریافت میشود، سپس مقطع زده میشود. اما در CT تصویر بهصورت مقاطع گرفته میشود و سپس جهت مشاهده بازسازی میشود.
 در CT های معمولی تصاویر ابتدا به صورت مقاطع دریافت میشود و سپس بهصورت کامل بازسازی میشود. CT بهصورت خوابیده انجام میشود اما CBCT به صورت نشسته و یا ایستاده به راحتی قابل انجام است.
 تصاویر CBCT کیفیت بسیار بالاتری دارد و تفکیکپذیری معمولا از ۴۰۰ میکرومتر بیشتر نیست و تا ۷۵ میکرومتر هم میتواند باشد.
 CBCT  زمان بسیار کمتری برای اسکن صرف میکند و دوز اشعه بسیار پایینتری دارد.
 دستگاه CBCT در حین کار هیچ صدایی (بهجز بوق اخطار اشعه که قابل قطع کردن است) تولید نمیکند. از همین جهت استرس بیمار را کاهش میدهد.
 CBCT  معمولا برای اطفالی که هوشیار هستند مناسبتر و راحتتر است.
 فیلد خروجی اشعه در CBCT کاملا در کنترل اپراتور است به صورتی که از یکدندان تا کل استخوانهای سر را میتواند در برگیرد.
 CBCT  به علت دوز پایین اشعه برای خانمهای باردار بسیار مناسبتر از CT است.
 در ارتودنسی طرح درمان متأثر از جهت و میزان رویش دندانهای نهفته است.
باوجود مزایای فراوان CT با اشعه مخروطی، عدم توانایی بررسی بافت نرم مشابه آنچه در CTمشاهده میشود از نقایص عمده CT با اشعه مخروطی به شمار میرود.

موتورها و فایلهای روتاری

فایلهای روتاری سرعت انجام درمانهای ریشه را افزایش میدهند. البته بر اساس نتایج مطالعات، نتیجه درمان دستی و استفاده از فایلهای روتاری با هم تفاوت معناداری ندارند ولی به طور مشخص فایلهای روتاری میتوانند از نظر بصری درمان چشمگیرتری ارائه کنند. موتورهای روتاری، نسبت به سرآنگلهای متصل به روتاری، صدای کمتر و امنیت خاطر بیشتری فراهم میکند چون امکان کنترل سرعت و تورگ را هم فراهم میکند. فایلهای روتاری تنوع زیادی دارند و حتی نوع چرخش آنها هم با هم ممکن است تفاوتهایی داشته باشد. به علاوه تکنیکهای پیشنهادی استفاده از آنها با هم متفاوت است.
سیستمهای شست و شو دهنده داخل کانال
سیستمهای تجاری مثل RinsEndo، Endovac،VATA  و … از معروفترین سیستمهای شست و شوی داخل کانالی هستند که البته استفاده از آنها در بین دندانپزشکان عمومیت ندارد.

لوپها و میکروسکوپهای دندانپزشکی

لوپهای دندانپزشکی (با قیمت کمتر) و میکروسکوپهای دندانپزشکی (با قیمت بالاتر) امکان بزرگنمایی و روشن کردن محدوده درمان را فراهم میکنند. امروزه در دنیا بزرگنمایی در درمان ریشه، جایگاه بسیار مهمی دارد و دربسیاری از درمانهای اندودنتیک با بزرگنمایی به استاندارد درمانی بالاتری دست مییابیم. لوپها از قیمت کمتری برخودارند، قابل حمل هستند و عادت به استفاده از آنها سادهتر تحقق مییابد.

دستگاههای سونیک و غیرسونیک

این دستگاهها کاربردهای متنوعی در اندودنتیکس معاصر دارند. از خارج کردن پست و پین، فعال کردن هیپوکلریت سدیم تا جراحیهای رتروگرید و غیره توسط دندانپزشک کاربرد دارند. سریهای مخصوص اندو این دستگاهها حتی برای آماده سازی کانال هم پیشنهاد شدهاند.

دستگاههای تزریقی گوتاپرکا

روش کندانس لترالی تنها روش پرکردن کانالها دراندودنتیکس نیست. در صورتی که دندانپزشک بتواند در روش شیلدر و روشهای تزریقی آبچوراسیون مهارت کافی پیدا کند، سرعت و راحتی کار خود را میتواند افزایش دهد. از سوی دیگر در بعضی از درمانهای تخصصی مانند تحلیلهای داخلی و آبچوراسیون کانالهای جانبی، روشهای تزریقی گوتای گرم، موثرترین روش آبچوراسیون به شمار میرود.

لیزرها

برای لیزرها، در درمان اندودنتیکس کاربردهای متنوعی مطرح شده است. شایعترین کاربرد مطرح شده، استفاده از لیزرهای کم توان مانند دیود درجهت تلاش برای ایجاد محیط عاری از میکروب داخل کانالهای دندانی است. لیزرتراپی کم توان برای کاهش درد پریآپیکال و استفاده از لیزرهای پرتوان در جراحیهای پری آپیکال نمونه های دیگر از کاربردهای متنوع مطرح شده برای لیزر در اندو است.

نیتروس اکساید و تزریق آرامبخش داخل وریدی

سابقه استفاده از نیتروس اکساید (گازخنده) مربوط به خیلی قبل می شود. ولی با پیشرفت تکنولوژی، امکان استفاده از نیتروس اکساید و نصب ابزارهای مرتبط با آن بدون بروز مشکل خاص، در مطبهای دندانپزشکی به صورت روتین فراهم شده است و امکان درمان راحتتر و کم استرس تری برای بیماران فراهم شده است.

رکوردها و پرونده های رایانهای مراجعان

رکوردها و گرافیهای دیجیتال امکان مشاورههای آنلاین، انتقال سریع محتویات پرونده بیماران بین همکاران و دسترسی سریعتر همکاران به دادهها را موجب میشود. EMR (Electronic Medical Records) یک فرمت ثابت در ایالات متحده است که روند واحدی بین مراکز مختلف درمانی جهت تبادل اطلاعات فراهم میکند.

فناوریهای آینده

پالس اکسیمتری یک تکنولوژی تشخیصی در مورد تشخیص زندهبودن پالپ بهخصوص بعد از تروما است. لیزرهای تشخیصی و اولتراسونیک تشخیصی (جهت افتراق کیست از سایر ضایعات) هم مانند پالس اکسی متری چندان در کلینیک کاربرد عمومی نداشته و مصارف آنها بیشتر تحقیقاتی است. بسیاری از کاربردهای لیزر در اندو در محدوده مطالعه قرار دارد و کارآیی آن نسبت به روشهای قبلی اثبات نشده است. تکنولوژیهای مربوط به رجنراسیون حقیقی و سلولهای بنیادی هم بیشتر در محدوده مطالعات بوده و فعلا ابزارهای لازم برای اجرای آنها به کلینیک معرفی نشدهاند.

منابع

۱-سایت انجمن دندانپزشکان آمریکا
۲-معصومه آیت اللهی، بخش سلامت تبیان
۳-سایت دندانپزشکی – دکتر حمید فرزام، جراح دندانپزشک
۴-http://drmaziar.ir
۵-http://digiato.com
۶-http://lahzehnama.ir
۷-hamshahrionline.ir// http
۸-http://yaraeedental.blogfa.com
۹-http://mehrnews.com
۱۰-http://7ganj.ir
۱۱-http://dandane.ir
۱۲-http://zoomit.ir
۱۳-http://dental.ganjineh.net
۱۴-http://dentolase.net